تاریخچه استان ایلام:
سرزمین ایلام، بنا به اسناد تاریخی فراوان، بخشی از کشور عیلام باستان بوده که در حدود ۳۰۰۰ سال پیش از میلاد به فرمان آشور بانی پال منقرض شد. در کتیبه‌های بابی، عیلام را آلامتو یا آلام خوانده‌اند. که به قولی به معنای کوهستان یا کشور طلوع خورشید است. مدتی پس از سقوط عیلام، حوزه فرمانروایی آنان به دو منطقه تحت نفوذ پارس‌ها و مادها در غرب تقسیم شد.
در دوره هخامنشی جزئی ازامپراطوری هخامنشی بوده است. بعد از تسخیر ایران به وسیله اعراب مسلمان، احتمال دارد که این ناحیه جزئی از ایالت کوفه باشد. از اوایل قرن چهارم تا اوایل قرن ششم خاندان حسنویه کرد بر لرستان و ایلام حکومت می کردند و از سال۵۷۰ تا ۱۰۰۶ اتابکان لر بر لرستان و پشتکوه حکومت کرده‌اند. از سال ۱۳۰۹ شمسی در تقسیمات کشوری، ایلام جزو استان پنجم یعنی کرمانشاه گردید.
شهر ایلام:
ایلام در زمان باستان به اریوجان شهرت داشته است ولی ایلام کنونی در ناحیه‌ای به نام حسین‌آباد در سال ۱۳۰۸ شمسی از نو بنا نهاده شد. شهر ایلام در حصاری از کوه‌ها و ارتفاعات جنگلی قرار دارد و دارای آب و هوای معتدل کوهستانی می‌باشد. حکومت خود مختار والیان در ایلام و پشتکوه از سه قرن پیش برقرار بوده و مرکز حکم‌فرمایی والیان تحت تأثیر حیات اجتماعی منطقه مکان ثابتی نداشت. بنابراین قشلاق عشایر در زمستان در باغشاهی عراق و در حسینیه بین‌النهرین واقع بود و تابستان‌ها برای ییلاق در هلیلان و حسین آباد (ایلام کنونی) به سر می‌بردند. آخرین والی منطقه در سال ۱۳۰۹ شمسی توسط رضاشاه سرکوب شد. از آن پس حسین‌آباد با نام جدید ایلام در تقسیمات کشوری جای گرفت. در حال حاضر شهر ایلام به عنوان مرکز سیاسی، اداری استان ایلام از شهرهای توسعه یافته غرب کشور است و به لحاظ دارا بودن تفرج گاه‌های جنگلی و آثار باستانی از زیباترین شهرهای استان محسوب می‌شود و عروس زاگرس نام گرفته است.
منابع استان ایلام:
استان ایلام یک استان صنعتی نیست و اکثر صنایع استان قدمت بالایی ندارند. استعداد و پتانسیل بخش صنعت استان بیشتر دربخش‌های صنایع معدنی غیرفلزی و نفت و گاز می‌باشد. اشتغال موجود در بخش صنعت استان به نسبت سرمایه‌گذاری های انجام شده در قیاس با سایر بخش‌های اقتصادی، کم می‌باشد و بسیاری از واحدهای صنعتی نیز نیمه فعال و تعطیل می‌باشند.
خلاصه آمار بخش های اقتصادی استان ایلام:
بررسی تولید ناخالص داخلی استان نشان می دهد که سهم اقتصادی بخش کشاورزی 9.55، سهم بخش خدمات 22.74 و سهم بخش صنعت 67.71 درصد از تولید ناخالص داخلی استان می‌باشد. این توزیع ارزش ایجاد شده ناشی از نفتی بودن صنایع استان می باشد. به گونه‌ای که اگر صنایع نفت و گاز استان را در نظر نگیریم سهم بخش خدمات و صنعت تقریبا برابر خواهد بود. بخش خدمات با حدود 48 درصد، بیشترین سهم از اشتغال استان را بر عهده دارد و پس از آن بخش کشاورزی با حدود 27 درصد و بخش صنعت با حدود 25 درصد قرار دارد.
1-منابع زیرزمینی:
بیش از نود درصد منابع نفتی و گاز غرب کشور و یازده درصد منابع شناخته شده نفت و گاز ایران در استان ایلام قرار دارد. همچنین این استان در جایگاه دوم منابع نفت و جایگاه سوم منابع گاز کشور است.
2-معادن غنی:
استان ایلام دارای ذخایر ارزشمندی است که استفاده از این پتانسیل می‌تواند نقش بسیار موثری در توسعه اقتصادی و درآمدزایی داشته باشد. این استان دارای ظرفیتهای خوبی در بخش معدنی است که هم اکنون بیش از 12 نوع ماده معدنی در ایلام استخراج می‌شود.
استان ایلام با وجود دارا بودن معادن غنی در حوزه مصالح ساختمانی، در دسته استان‌های معدن‌خیز جای نمی‌گیرد. بر اساس گفته مسوولان اکنون معادن زیادی شامل خاک، گچ، شن و ماسه و بیتومین در استان وجود دارد که نیازمند سرمایه گذاری در این زمینه است.
همچنین با توجه به همجواری با کشور عراق و وجود مرز مهران در استان، میتوان از این ظرفیت برای افزایش صادرات استفاده شود.
بدون شک توسعه بخش معدن استان ایلام با توجه به ظرفیتهای موجود و همچنین شکل‌گیری واحدها و صنایع مرتبط با مواد معدنی می تواند منجر به اشتغال و توسعه استان شود. در حال حاضر تعداد 13 معدن غیر فعال در استان وجود دارد که جهت فعال سازی مجدد نیازمند ارائه پشنهادات فعالان این حوزه می باشد.
تلاش برای رسیدن به خود کفایی و کاهش وابستگی به درامدهای نفتی یکی از اساسی ترین راهکارهای اقتصاد مقاومتی است و در راستای کاهش وابستگی به درامدهای نفتی باید به سایر منابع موجود در کشور از جمله منابع معدنی توجه ویژه داشت.
بخش معدن، اهمیت اقتصادی بالایی دارد که نباید مورد غفلت قرار گیرد، اما در استان ایلام با وجود وفور معادن، اهمیت آن در نظر گرفته نشده و همین امر سبب شده این ظرفیت و پتانسیل استان مورد بی توجهی قرار گیرد و به عنوان یک ظرفیت درامدزا مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
استان ايلام از حيث توليد گچ، سيمان و بيتومين داراي ظرفيت‌هاي منحصر به فردي است و به سبب وجود 12 نوع ماده معدنی در سطح استان سرمایه‌گذاری و اشتغال صنعتی در استان تا 40 درصد رونق پیدا کرده است که البته این موضوع، این را نشان می‌دهد که بخشی از قابلیت صنعت استان، معدنی است.
طبق گفته کارشناسان ظرفیت معادن سنگ استان ایلام به حدی است که می تواند پاسخگوی 20 کارخانه سیمان باشد اما در حال حاضر تنها یک کارخانه سیمان در سطح استان موجود است و این در حالی است که اگر ظرفیت کارخانه‌های سیمان افزایش پیدا کند امکان صادرات این محصول به عراق را نیز خواهیم داشت.
استان ایلام ظرفیتهای خوبی در زمینه توسعه معادن به‌ویژه بیوتین دارد و باید در این زمینه با اطلاع رسانی به موقع و شفاف، اطلاعات لازم را در اختیار سرمایه گذاران قرار داد و توسعه معادن مهمترین جایگزین اقتصاد نفتی است و خوشبختانه ایلام از این ظرفیت برخوردار است.
بی‌شک ارائه مشوق‌های مالیاتی قبیل تسهیلات، سهولت بخشی امور اداری و… می‌تواند در افزایش رغبت بخش خصوصی و سرمایه گذاری این بخش در حوزه معادن استان تاثیر مثبتی داشته باشد.
3-سایر منابع:
یکی دیگر از منابع قابل سرمایه گذاری در استان ایلام با در نظرگرفتن شرایط و اوضاع اقلیمی و جغرافیایی، کشاورزی می باشد. امروزه کشاورزی در مناطق گوناگون آب و هوایی بصورت صنعتی و علمی در حال گسترش است تا بتوان گونه‌های بهتر را در شرایطی مطلوب تر پرورش داد. در استان ایلام هم تولیدات باغی محصولاتی مانند زیتون، گردو و انگور آبی همواره دارای بازار خوب در ایران وعراق به دلیل مجاورت با این استان می‌باشد.
وجود پتانسیل و مزیت نسبی در ارائه خدمات مرزی و بازرگانی با کشور عراق نیز یکی دیگر از منابع قابل سرمایه گذاری در استان ایلام می باشد.
شناسایی و بررسی شاخص های اقتصادی و اجتماعی استان ایلام:
بنابر بررسی های مبتنی بر دینامیک اشتغال استان، میتوان اقتصاد شکل گرفته در استان را به سه بخش تقسیم کرد:
بخش اول: کشاورزی (زراعت، باغداری، دام و طیور)
بخش دوم: صنعت (صنایع معدنی غیر فلزی نفت و گاز و پتروشیمی):
بخش سوم: خدمات (خدمات عمومی، تجاری و گردشگری):
بخش خدمات در استان می تواند به عنوان محور توسعه استان مطرح شود که دارای بسیاری کمبودها و مشکلات است، همه این موانع با سرمایه‌گذاری و قراردادن مرز مهران به عنوان محور توسعه استان مرتفع خواهند شد؛ رونق بخش خدمات استان باعث بهبود زیر ساخت‌های حمل‌و‌نقل جاده‌ای و هوایی و جذب سرمایه‌گذاری خواهد شد و کم کم استان ایلام در مدار توسعه قرار می‌گیرد.
معرفی گروه‌های برتر:
با توجه به تحلیل‌های صورت گرفته و با در نظر گرفتن شاخص‌های اشتغال، درآمد، اثرات زیست محیطی، مصرف انرژی، میزان توسعه‌پذیری رشته، پتانسیل ارتقاء، مزیت رقابتی و روابط بین رشته ای، 10 گروه برتر استان به شرح زیر می‌باشند:
نتیجه گیری:
استان ایلام دارای مزیت و ظرفیت سرمایه گذاری در همه بخش های مختلف است. ایلام با وجود داشتن منابع غنی نفت و گاز، پتروشیمی، مرز بین المللی مهران، بیش از دو نیم میلیون راس دام سبک، 600 هزار هکتار جنگل بلوط، 115 هزار هکتار مرتع، اراضی آبی مستعد کشت وباغات، در بخش گردشگری و خدماتی، در بخش صنایع تبدیلی و تکمیلی و زنجیره ارزش افزوده و در تولید هر محصولی دارای مزیت و قابلیت توسعه دارد .
