مقدمه:
امروزه منابع انساني به عنوان مهم‌ترين سرمايه سازمان‌ها به شمار مي‌رود و مديران دريافتند كه توجه به اين منبع افزايش بهره‌وري را براي آن‌ها به ارمغان مي‌آورد. ازاين رو مطالعه عواملي كه بر عملكرد منابع انساني تأثير مي‌گذارد هدف بسياري از تحقيقات قرار گرفته است و به تبع آن تعهد سازماني كاركنان كه به عنوان يكي از عوامل مؤثر بر عملكرد سازمان شناسايي شده در پژوهش‌هاي بسياري مطالعه و بررسي شده است.
تعهد سازمانی به عنوان یکی از عوامل مهم در موفقیت سازمان‌ها مطرح است. تعهد سازمانی به میزان ارتباط وفاداری و تعلق کارکنان به سازمان اشاره دارد. در حالی که تعهد سازمانی می‌تواند توسط عوامل مختلفی متأثر شود، اما یکی از عوامل اساسی که می‌تواند تأثیر بسزایی بر تعهد سازمانی داشته باشد، کار تیمی است. کار تیمی به معنای همکاری و هماهنگی بین اعضای تیم برای دستیابی به اهداف مشترک است. در این مقاله به بررسی تأثیر کار تیمی بر تعهد سازمانی می‌پردازیم.
تعریف تیم و کار تیمی:
در ادبيات سازماني، تيم را به عنوان دو يا چند نفر كه باهم تعامل داشته و براي رسيدن به اهداف و آمالي مشترك باهم همكاري مي‌كنند، تعريف كرده‌اند. به عبارت ديگر كار تيمي مجموعه قابل شناسايي از رفتارها، ادراكات، نگرش‌ها است كه افراد تيم در حين انجام كار به اشتراك مي‌گذارند؛ و مطالعات انجام شده بيانگر اين است كه وجود نظرات متنوع و گاهي اوقات متضاد خلق ايده‌ها و نظرات جديد را به دنبال دارد و راه حل‌هايي كه به وسیله تيم مطرح مي‌شود، به دليل تشخيص و ادراك بيشتر از موقعيت، مزاياي كاربردي بيشتري را دربرخواهد داشت.
در واقع تیم به یک گروه کاری گفته می‌شود که تمامی شرایط یک تیم واقعی را داراست و اعضای آن کاملا به شکوفایی و موفقیت یکدیگر متعهد هستند. اعضای تیم بهم وابسته‌اند و این بدین معنی است که عدم فعالیت یک عضو از تیم باعث عدم انجام کار تیمی می‌شود.
اهمیت کار تیمی در سازمان:
کار تیمی به عنوان یکی از عوامل اصلی موفقیت سازمان‌ها مطرح است. با همکاری و هماهنگی بین اعضای تیم، امکان دستیابی به اهداف سازمانی افزایش می‌یابد. همچنین، کار تیمی می‌تواند بهبود فرآیندهای کاری و افزایش بهره‌وری سازمان را تسهیل کند. سازمان‌هاي نوآور و پيشرو رويكرد كار تيمي را بيشتر از ساير سازمان‌ها مورد استفاده قراردادند و از طريق توانستند ميزان تعهد سازماني كاركنان خود را بهبود و توسعه دهند؛ كه اين امر نوآوري سازماني را براي آن‌ها به دنبال داشته است. به عبارتي سازمان‌هاي موفق، منابع انساني و تیم‌هاي كاري را سرمايه اصلي سازمان دانسته و با بها دادن به آن ها اهداف خود را محقق مي‌سازند.
تعریف تعهد سازمانی:
تعهد سازمانی به عنوان یکی از عوامل مؤثر در موفقیت سازمان‌ها، به میزان ارتباط وفاداری و تعلق کارکنان به سازمان اشاره دارد. تعهد سازمانی می‌تواند توسط عوامل مختلفی متأثر شود، اما کار تیمی می‌تواند تأثیر بسزایی بر تعهد سازمانی داشته باشد. تعهد سازماني تأثيري خارق‌العاده اي بر عملكرد سازمان دارد زيرا يك كارمند متعهد، خود را با اهداف و ارزش‌هاي سازمان هم جهت نموده، بهترين‌ها را براي سازمانش مي‌خواهد و تمايل داردكه رفتار شهروندي سازماني را در بهترين سطح خود به نمايش بگذارد؛ يعني، اشتياقي دروني براي انجام امور فراتر از وظايف سازماني. اگر منابع انساني را ارزشمندترين منابع سازمان بدانيم؛ در آن صورت نيروي انساني متعهد را بايد به عنوان مزيت رقابتي سازمان در نظر گرفت. از آنجايي كه در يك تيم كاري پديده هم‌افزايي مشاهده مي‌شود يعني تلاش جمعي افراد موجب عملكردي بيشتر از مجموع عملكرد اعضا مي‌شود؛ بنابراين در راستاي تحقق افزايش بهره‌وري، كار تيمي به عنوان راهكاري اثربخش شناسايي شده است؛ به اين دليل كه كار تيمي از طريق افزايش تعهد سازماني و رضايت شغلي، عملكرد كاركنان را بهبود مي‌بخشد.
تأثیر کار تیمی بر تعهد سازمانی:
کار تیمی می‌تواند تأثیر بسزایی بر تعهد سازمانی داشته باشد. با همکاری و هماهنگی بین اعضای تیم، ارتباط وفاداری به سازمان افزایش می‌یابد و کارکنان احساس می‌کنند که بخشی از یک تیم موفق هستند. همچنین، کار تیمی می‌تواند ارتباط بین اعضای تیم را تقویت کند و از ایجاد روابط مثبت و مفید در سازمان حمایت کند. از طرف دیگر سازمان‌ها به منظور دستيابي به عملكرد بالا به دنبال راهبردهاي منابع انساني براي افزايش تعهد كارمندان خود هستند كه اين امر مي‌تواند سود اقتصادي بيشتري را براي آن‌ها فراهم كند. همچنين يكي از مهم‌ترين دستاوردهاي تيم افزايش رضايت شغلي و تعهد سازماني مي‌باشد كه از مقدار مشاركت كارمندان در تصميمات تيم تأثير مي‌پذيرد.
به عبارتي با افزايش ميزان رضايت شغلي، ميزان علاقه‌مندي كاركنان نسبت به شغل و سازمان و همچنين نسبت به اهداف و ارزش‌هاي آن، افزايش مي‌يابد؛ بنابراين تعهد سازماني و استمرار خدمت كاركنان در سازمان را دربر خواهد داشت.
راهکارهای تقویت کار تیمی در سازمان:
برای تقویت کار تیمی در سازمان، می‌توان از راهکارهای مختلفی استفاده کرد. اولین راهکار ایجاد یک فضای مطلوب برای کار تیمی است. این فضا باید امکان همکاری و هماهنگی بین اعضای تیم را فراهم کند. همچنین، ایجاد ارتباطات مثبت و مفید بین اعضای تیم و تشویق به اشتراک‌گذاری دانش و تجربیات نیز می‌تواند به تقویت کار تیمی کمک کند. با توضیحاتی که داده شد به اهمیت کار تیمی پی بردیم، با این حال، ارتقاء و بهبود کار تیمی به عوامل مختلفی بستگی دارد که در این جا به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
۱- شناسایی اهداف:
شناسایی اهداف از مهم‌ترین پیش‌نیازهای تقویت مهارت کار تیمی به حساب می‌آید. اعضاء یک تیم در جهت دستیابی به هدف مشترکی گام برداشته و در عین حال، در این مسیر هر یک دارای اهداف کوچک‌تری هستند. به این ترتیب، هر فردی علاوه بر اهداف جمعی باید از مسئولیت‌های خود و پیامدهای آن نیز آگاهی داشته باشد. این امر به ارزش‌آفرینی بیش‌تر کمک خواهد کرد.
۲- آشنایی با نقش‌ها:
آشنایی با نقش‌ها و مسئولیت‌ها از مهم‌ترین عوامل مؤثر در تقویت مهارت کار تیمی به حساب می‌آید. به این ترتیب، اعضاء یک تیم از مرزها، قوانین و محدودیت‌های خود آگاهی یافته و به شکلی موثر در حوزه تعریف شده گام برمی‌دارند.
۳- حمایت و پشتیبانی:
حمایت و پشتیبانی مدیران از افراد تیم به میزان مثبت‌اندیشی آن‌ها بستگی دارد. این امر خصوصا در مواقع بروز مشکلات اهمیت یافته و به افراد گروه کمک می‌کند مسائل موجود را با شفافیت کامل بیان کرده و با اعتماد به‌نفس کافی در جهت حل مسئله گام بردارند.
۴- پذیرش ایده‌های جدید:
یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در تقویت مهارت کار تیمی، برخورداری از ذهنی باز و توانایی شنیدن و پذیرش ایده‌های جدید است. این امر در افزایش خلاقیت، انگیزه، کنجکاوی و احساس تعلق به تیم تأثیرگذار خواهد بود. ایده‌ها و نظرات جدید عمدتا ناآشنا و غیرمعمول بوده و درک آن‌ها دشوار خواهد بود. مقاومت در برابر نظرات تازه و متفاوت می‌تواند به توقف پروژه یا اختلال در آن منجر شود. در واقع، پذیرش ایده‌های جدید از موثرترین روش‌های تشویق افراد برای مشارکت فکری و همکاری گروهی بوده و نیازمند توجه و ارائه فرصت کافی برای نقد و بررسی آن‌ها است.
۵- برقراری ارتباط:
برقراری ارتباط به روشی شفاف و منطقی از دیگر عوامل مؤثر در تقویت کار گروهی به حساب می‌آید. این به معنای آشنایی با روحیات افراد تیم و به‌کارگیری روش‌های ارتباطی متنوع و مطابق با مخاطب است. برقراری ارتباط موثر به سطح قابل توجهی خودآگاهی و درک نیاز دارد. در عین حال، انجام این کار مستلزم ایجاد فضایی صمیمانه و عاری از قضاوت است. وجود چنین فضایی کلیه افراد تیم با هر روحیه‌ای را برای در میان گذاشتن مشکلات، ایده‌ها و برقراری ارتباط ترغیب خواهد کرد.
۶- سازمان‌دهی:
تقویت مهارت کار تیمی تنها با ترفندهایی نظیر تفویض اختیار، مسئولیت‌پذیری و سازمان‌دهی امکان‌پذیر خواهد بود. طبیعتا، هر مجموعه‌ای تلاش می‌کند افرادی کاردان، منظم و متعهد را استخدام کند. با این حال، در برخی مواقع اوضاع طبق برنامه پیش نمی‌رود. در این صورت، لازم است مشارکت و هم‌فکری به بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی روزانه افراد تبدیل شده و آموزش‌های لازم درباره مدیریت زمان و حجم کار با آن‌ها به اشتراک گذاشته شود. این امر علاوه بر بهبود همکاری در بهینه‌سازی عملکرد تیمی هم تاثیرگذار خواهد بود.
۷- رویکرد طولانی‌مدت:
برخورداری از رویکرد طولانی‌مدت یکی از دیگر از عوامل تاثیرگذار در تقویت مهارت کار تیمی است. این به معنای توانایی تصور چشم‌اندازها و نتایج آتی و مزایای به‌دست آمده از همکاری در مسیر دستیابی به هدف مشترک است. در واقع، همکاری و مشارکت به معنای تلاش گروهی از افراد برای حرکت در مسیر دسترسی به اهداف مشترک است. برای این منظور، لازم است چشم‌اندازهای سازمانی به خوبی ترسیم شده و از طریق پاسخ‌گویی به پرسش‌ها، ابهامات برطرف شوند. بدیهی است، در اختیار داشتن تجهیزات و امکانات کافی نیز از ملزومات بهبود کار گروهی به حساب می‌آید.
در مجموع، بهترین روش تقویت مهارت کار تیمی این است که فرصت مشارکت در دستیابی به یک چشم‌انداز و هدف مشترک در اختیار افراد قرار بگیرد. این تا حدودی به معنای اجازه طرح پرسش و درک رویکرد کلی سازمان بوده و نتایج چشمگیری را به‌دنبال خواهد داشت.
۸- قابلیت توافق و سازش:
واقعیت این است که اغلب پروژه‌ها مطابق برنامه پیش نمی‌روند. یعنی، در بسیاری از موارد اولویت‌ها تغییر کرده و موانع و مشکلاتی پدیدار می‌شوند که روند انجام کار را به تأخیر می‌اندازند. مجموعه این عوامل، کل پروژه را با هرج‌ومرج مواجه می‌کند. در چنین شرایطی، قابلیت توافق و سازش به کمک شما می‌آید. انطباق‌پذیری یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که غالبا با تمرین و در اثر تجربه حاصل شده و به معنای حفظ آرامش و تمرکز بر روی اولویت‌های جدید است.
۹- توانایی بحث و گفت‌وگو:
تقویت مهارت کار تیمی تنها در سایه بحث و گفت‌وگو و به اشتراک‌گذاری ایده‌ها و نظرات موافق و مخالف امکان‌پذیر است. انجام این کار به توسعه نوآوری و ارائه پیشنهادهای خلاقانه و مبتکرانه کمک می‌کند. واقعیت این است که پیشبرد یک گفت‌و‌گوی عادلانه و مفید کار دشواری است؛ چراکه در اغلب موارد، احساسات جایگزین منطق شده و فضای بحث سنگین می‌شود. برای اجتناب از چنین شرایطی لازم است تا جای ممکن از شخصی کردن مناظره فاصله گرفته و تعاملات خود را به شیوه‌ای دوستانه، سازنده و مودبانه انجام دهید. به خاطر داشته باشید، ارائه انتقادهای سازنده در پیشبرد امور و تحقق اهداف تاثیرگذار خواهند بود.
مزایای تقویت کار تیمی در سازمان:
تقویت کار تیمی در سازمان می تواند به مزایای بسیاری منجر شود. اولین مزیت افزایش بهره‌وری سازمان است. با همکاری و هماهنگی بین اعضای تیم، فرآیندهای کاری بهبود می‌یابد و سازمان به صورت کلی بهره‌وری بیشتری را تجربه می‌کند. همچنین، تقویت کار تیمی می‌تواند ارتباطات درون سازمان را تقویت کند و از ایجاد روابط مثبت و مفید حمایت کند.
نتیجه گیری:
کار تیمی به عنوان یکی از عوامل اصلی موفقیت سازمان‌ها، تأثیر بسزایی بر تعهد سازمانی دارد. با همکاری و هماهنگی بین اعضای تیم، ارتباط وفاداری به سازمان افزایش می‌یابد و کارکنان احساس می‌کنند که بخشی از یک تیم موفق هستند. همچنین، کار تیمی می‌تواند ارتباط بین اعضای تیم را تقویت کند و از ایجاد روابط مثبت و مفید در سازمان حمایت کند. برای تقویت کار تیمی در سازمان، می توان از راهکارهای مختلفی استفاده کرد مانند ایجاد فضای مطلوب برای کار تیمی و ایجاد ارتباطات مثبت و مفید بین اعضای تیم. تقویت کار تیمی در سازمان می‌تواند به مزایای بسیاری منجر شود، مانند افزایش بهره‌وری سازمان و تقویت ارتباطات درون سازمان.
